Εβδομήντα χρόνια CIA: Οι «επιτυχίες» και τα φιάσκο

Στις 18 Σεπτεμβρίου του 1947 ιδρύθηκε η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ (Central Intelligence Agency), η γνωστή CIA.

Εκτός από το ότι είναι η πιο διάσημη στον πλανήτη, η CIA θεωρείται ότι είναι μια παντοδύναμη οργάνωση που κατέχει τα σημαντικότερα μυστικά του κόσμου, είναι ικανή να ανατρέπει κυβερνήσεις και να ξεκινά πολέμους.

Το σίγουρο είναι, ότι, ανεξάρτητα από τι πραγματικά ισχύει για τις δυνατότητες αυτών των ιδιαίτερα προβεβλημένων ως «ιπποτών με τους μανδύες και τα ξίφη», η έδρα των οποίων βρίσκεται στο Λάνγκλεϊ της Βιρτζίνια, στα 70 χρόνια της ύπαρξής τους, το βέβαιο είναι ότι τα έχουν καταφέρει θαυμάσια στον τομέα των δημοσίων σχέσεων.

Επίσης σίγουρη είναι και η δυσκολία μιας αντικειμενικής προσέγγισης με όρους «αποτυχίας» και «επιτυχίας» στην δράση της, αφού, αυτό που φαίνεται, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, ένα μικρό μέρος της δραστηριότητας αυτής της πολυπλόκαμης δομής.

Από αυτήν την άποψη, η αναφορά στις διασημότερες επιτυχίες και αποτυχίες της CIA, εμπεριέχει μεγάλη δόση υποκειμενικότητας, αν και παραμένουν εντυπωσιακές.

Επιχείρηση PB SUCCESS: Η ανατροπή της κυβέρνησης της Γουατεμάλας

Το 1944, μετά από μια σειρά απανωτών δικτατοριών, οι οποίες μετέτρεψαν την χώρα σε «περιβόλι» των ΗΠΑ, ανατρέπεται ο στρατηγός Χουάν Φεντερίκο Πόνσε και αναλαμβάνει την προσωρινή διοίκηση της χώρας μια ομάδα υπαξιωματικών με αντιαμερικανικές διαθέσεις, οι οποίοι προχωρούν στην διεξαγωγή ελεύθερων δημοκρατικών προεδρικών εκλογών στις οποίες αναδείχθηκε νικητής ο επιφανής συγγραφέας και εκπαιδευτικός Χουάν Χοσέ Αρέβαλο, με 85% των ψήφων.

Ο Αρεβάλο αυτοπροσδιοριζόταν ως «χριστιανο-σοσιαλιστής» και ακολούθησε μια πολιτική η οποία χαρακτηρίστηκε από την εδραίωση των διπλωματικών σχέσεων με την Σοβιετική Ενωση και ανεξαρτησία από την Ουάσιγκτον στις επιλογές της.

Στις εκλογές του 1951 εκλέγεται ο Χακόμπο Αρμπένς Γκουσμάν, ένας από τους ηγέτες των γεγονότων του 1944, ο οποίος ριζοσπαστικοποιεί περαιτέρω την πολιτική του Αρεβάλο:  Ανακοινώνει ότι δεν πρόκειται να στείλει στρατό στην Κορέα για να βοηθήσει τους Αμερικανούς στον πόλεμο που διεξήγαγαν εκεί, νομιμοποιεί το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γουατεμάλας και «δαγκώνει» αγρίως το «όσιο και ιερό» των ΗΠΑ στην χώρα, το αμερικανικό γιγαντιαίο μονοπώλιο της αγροτικής βιομηχανίας, «United Fruit Company», η οποία είχε μετατρέψει σε «οικόπεδά» της μια σειρά χωρών της Λατινικής Αμερικής, εκμεταλλευόμενη αγρίως την αγροτική παραγωγή της, σχεδόν χωρίς ανταλλάγματα και με εργασιακές σχέσεις που παρέπεμπαν σε δουλοπαροικία.

Ο Γκουσμάν ανακοίνωσε ότι θα εθνικοποιήσει όλη την γη που εκμεταλλευόταν η UFC.

Αμέσως η CIA εντέλλεται να «ξεμπερδεύει» με τον Γκουσμάν. Σε περιοχή της γειτονικής Ονδούρας δημιουργείται στρατιωτική βάση μισθοφόρων, εκπαιδευόμενων από Αμερικανούς στρατιωτικούς, με την CIA να οργανώνει το δίκτυο της μεταφοράς όπλων στην ενδοχώρα της Γουατεμάλας.

Για την εξασφάλιση εναέριας υποστήριξης στάλθηκαν  αεροπλάνα και για την οργάνωση της προπαγάνδας στήθηκε πρακτορικός ραδιοσταθμός υπό τον «βαρύγδουπο» τίτλο «Η Φωνή της Απελευθέρωσης», ο οποίος ελεγχόταν απόλυτα από την CIA.

Στις 18 Ιουνίου του 1954 ξεκίνησε η εισβολή των μισθοφόρων, η οποία προπαγανδίστηκε ως «εξέγερση εναντίον της δικτατορίας» του Γκουσμάν.
Μέσα σε εννέα μέρες, υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του στρατού της Γουατεμάλας - οι οποίοι λειτουργούσαν από καιρό για λογαριασμό των ΗΠΑ -  επέδωσαν τελεσίγραφο στον Γκουσμάν, να παραιτηθεί χάρη της «διευθέτησης της κρίσης», ειδάλλως θα τον ανάγκαζαν οι ίδιοι δια της βίας.

Ο πρόεδρος υποχώρησε και την εξουσία ανέλαβαν φιλοαμερικανοί στρατιωτικοί, οι οποίοι παρέδωσαν και πάλι την χώρα στις ΗΠΑ.

Η επέμβαση αυτή έμεινε γνωστή στην ιστορία ως το «πραξικόπημα της μπανάνας», αφού αφορμή στάθηκαν οι μπανανοφυτείες της UFC, εξού και οι ελεγχόμενες από τις ΗΠΑ χώρες ονομάστηκαν «μπανανίες».

Ο πράκτορας Πιενκόβσκι

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η CIA κατόρθωσε να στρατολογήσει πολλούς πράκτορες στις τάξεις των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών, αλλά η στρατολόγηση του Ολέγκ Πιενκόβσκι μέχρι σήμερα θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της.

Ο συνταγματάρχης της Γενικής Διεύθυνσης Πληροφοριών (GRU), σε πάνω από ενάμισι χρόνο ενεργητικής δραστηριότητας, παρέδωσε πάνω από 5.000 διαβαθμισμένα έγγραφα στη CIA, έδωσε πληροφορίες για τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις τοποθεσίες των διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων της Σοβιετικής Ένωσης, τα προσωπικά δεδομένα περίπου 600 σοβιετικών πρακτόρων πληροφοριών και πολλά άλλα.

Τον Οκτώβριο του 1962 ο Πιενκόβσκι συνελήφθη. Τον Μάιο του 1963 δικάστηκε για προδοσία εναντίον της πατρίδας, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.

Για την ιστορία αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά το γεγονός πως ο Πιενκόβσκι θεωρείται ο πιο παραγωγικός πράκτορας την Δύσης στην ΕΣΣΔ, πολλοί αναλυτές και ιστορικοί υποστηρίζουν ότι, στην πραγματικότητα, δεν είχε πρόσβαση στα σημαντικότερα στοιχεία. Υπάρχουν εκδοχές ότι λειτούργησε και σαν διπλός πράκτορας, αν και το τέλος του τις διαψεύδει.

Σχέδιο FUBELT: Το πραξικόπημα στην Χιλή και η ανατροπή της κυβέρνησης Αλιέντε

Είναι μια ιστορική εκδοχή του «ο κόσμος τό ‘χει τούμπανο κι΄ αυτή κρυφό καμάρι». Στην προκειμένη περίπτωση «αυτή» είναι η CIA, η οποία επισήμως τηρούσε «σιγή ιχθύος» για τον ρόλο της στην αιματηρή ανατροπή της προοδευτικής κυβέρνησης του Αλιέντε και στην εγκαθίδρυση της χούντας του Πινοσέτ, από τις πλέον αιματοβαμμένες του 20ού αιώνα.

Ωστόσο, το 1998, η ίδια η CIA αποχαρακτήρισε ντοκουμέντα τα οποία τεκμηρίωναν την άμεση παρέμβασή της στην χώρα και την προετοιμασία του πραξικοπήματος, σε ένα σχέδιο υπό την κωδική ονομασία «FUBELT».

Το σχέδιο περιελάμβανε αποσταθεροποίηση της κατάστασης στην Χιλή αμέσως μετά τον εκλογικό θρίαμβο του Αλιέντε, την προετοιμασία πραξικοπήματος με επικεφαλής τον στρατηγό Αουγκούστο Πινοσέτ και την υποστήριξη της χούντας που θα άρπαζε την εξουσία.

Επιχείρηση «Κυκλώνας»: Ο εξοπλισμός των μουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν

Από το 1978 που πέτυχε η φιλοσοσιαλιστική επανάσταση στο Αφγανιστάν, η CIA είχε ξεκινήσει την γνωστή υπονομευτική δουλειά της, εξοπλίζοντας τζιχαντιστικές, αντεπαναστατικές οργανώσεις όπως οι μουτζαχεντίν. Η επαναστατική κυβέρνηση της Καμπούλ ζήτησε την στρατιωτική βοήθεια της ΕΣΣΔ η οποία απαντά θετικά και το 1979 στέλνει στρατό.

Η CIA εντέλλεται να επιταχύνει και να κλιμακώσει την επέμβασή της, με τον εξοπλισμό αυτού που σε προπαγανδιστικό επίπεδο εμφανιζόταν ως «αντιπολίτευση».

Μέσω Πακιστάν φτάνουν στα χέρια των μουτζαχεντίν υπερσύγχρονα όπλα, μεταξύ αυτών αντιαεροπορικοί πύραυλοι.

Η Επιχείρηση «Κυκλώνας» θεωρείται η πιο κοστοβόρα στην ιστορία της CIA. Το 1987 έφτασε να στοιχίζει στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, μέχρι και 630 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο.

Η αποχώρηση των Σοβιετικών στρατευμάτων σήμανε και την ήττα της επαναστατικής κυβέρνησης, αν και, εκ του αποτελέσματος, χρόνια αργότερα θα προέκυπτε, ότι τα όπλα που έδωσε η CIA στους μουτζαχεντίν, στράφηκαν εναντίον των ΗΠΑ και όχι μόνο. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία.

«Πράκτορες επιρροής» και διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης

Παραμένει ένα από τα πλέον σημαντικά αναπάντητα ερωτήματα: Υπήρξε ή όχι στην πραγματικότητα η θρυλούμενη «μεγαλύτερη επιτυχία» στην ιστορία της CIA;

Λίγο πριν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, ο επικεφαλής της KGB, Βλαντίμιτ Κριουτσκόφ, στην κεκλεισμένων των θυρών σύνοδο του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ έκανε λόγο για ύπαρξη «πρακτόρων επιρροής» της CIA στις ανώτερες κρατικές δομές της χώρας.

Σήμερα είναι γνωστό, ότι ο βασικός ιδεολόγος της «Περεστρόικα», δεξί χέρι του Γκορμπατσόφ, Αλεξάντρ Γιάκοβλεφ, ήταν πολέμιος του σοβιετικού συστήματος στο σύνολό του.

Προς το τέλος της ζωής του παραδέχθηκε ανοιχτά, ότι εκλάμβανε την εξόντωση της Σοβιετικής Ενωσης ως την βασικότερη αποστολή του.

Το αναπάντητο ερώτημα είναι, εάν ο Γιάκοβλεφ και οι ομοϊδεάτες του δρούσαν αυτόνομα ή είχαν διασυνδέσεις με την CIA. Αν ισχύει το δεύτερο, τότε θα πρόκειται όντως για την μεγαλύτερη και εμβληματικότερη επιτυχία της.

Επιχείρηση «Η τρίαινα του Ποσειδώνα»: Η εξόντωση του Οσάμα μπιν Λάντεν

Σύμφωνα με την επίσημη αμερικανική εκδοχή, την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, την οργάνωσε ο Οσάμα μπιν Λάντεν, ο Σαουδάραβας τζιχαντιστής ηγέτης ο οποίος είχε συνεργαστεί παλαιότερα με τους Αμερικανούς ενάντια στους Σοβιετικούς στο Αφγανιστάν.

Το «κυνήγι» του Λάντεν κράτησε 10 χρόνια και η CIA είχε την πιο ενεργή συμμετοχή.

Στην πακιστανική πόλη Αμποταμπάντ, όπου βρισκόταν ο «Νο1 τρομοκράτης», η CIA είχε μισθώσει ένα διαμέρισμα το οποίο είχε μετατρέψει σε κέντρο παρακολούθησης και από το οποίο παρακολουθούσε τον Λάντεν, όλο το 24ωρο, επί μήνες.

Η άμεση εντολή για τη διεξαγωγή της επιχείρησης για την εξάλειψη του τρομοκράτη δόθηκε από τον διευθυντή της CIA, Λέον Πανέτα. Η επίθεση διεξήχθη από 24 Αμερικανούς στρατιώτες της ειδικής μονάδας DEVGRU, η οποία αποτελεί τμήμα της SEAL (Ειδικές Δυνάμεις του Πολεμικού Ναυτικού) και υπάγεται στην Κοινή Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων, οι οποίοι είχαν τεθεί προσωρινά υπό τις εντολές της CIA.

Ο Λάντεν εξοντώθηκε, το πτώμα του μεταφέρθηκε στο αεροπλανοφόρο «Καρλ Βίνσον» και πετάχτηκε στην θάλασσα.

Η σοβιετική ατομική βόμβα

Μία από τις πλέον ηχηρές αποτυχίες της CIA, συνέβη στις αρχές της ύπαρξής της. Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες πιάστηκαν εντελώς στον «ύπνο» σε σχέση με το σοβιετικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Η σύγχυση ήταν απόλυτη: Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1949, το τμήμα αναλύσεων της CIA πρόβλεψε, ότι η πρώτη ατομική βόμβα της ΕΣΣΔ θα εμφανιζόταν κάπου στα μέσα του 1953.

Μόνο που η πρώτη δοκιμή πυρηνικής βόμβας της ΕΣΣΔ είχε ήδη πραγματοποιηθεί… 22 μέρες πριν την «πρόβλεψη» της CIA.

Τρεις μέρες μετά την ακατανόμαστη αναφορά των αναλυτών πρακτόρων της CIA, ο Αμερικανός πρόεδρος Τρούμαν παραδέχεται δημοσίων ότι η Σοβιετική Ενωση είναι πλέον πυρηνική δύναμη.

«Ομάδα 10-10» και ο καταρριπτόμενος πιλότος Γκάρι Πάουερς

Από το 1956, η CIA είχε ξεκινήσει το πρόγραμμα των κατασκοπευτικών πτήσεων πάνω από την ΕΣΣΔ. Τα κατασκοπευτικά αεροπλάνα U-2 ήταν απρόσβλητα από την σοβιετική αντιαεροπορική άμυνα της εποχής και πετούσαν ήσυχα, φωτογραφίζοντας στρατιωτικές μυστικές τοποθεσίες.

Η ειδική «Ομάδα 10-10» που διενεργούσε τις κατασκοπευτικές πτήσεις, καταχωρήθηκε επισήμως ως… «μετεωρολογική εξερευνητική μοίρα της NASA».

Ωστόσο, την 1η Μάη του 1960, η σοβιετική αεράμυνα κατάφερε να ρίξει ένα U-2 πάνω από τα Ουράλια Ορη.

Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι οι Σοβιετικοί κατέρριψαν ένα «επιστημονικό» αεροπλάνο με «επιστήμονα» πιλότο.

Αυτό δήλωσε δημοσίως και ο Αμερικανός πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, τον οποίο, η ηγεσία της CIA διαβεβαίωσε, ότι η Μόσχα δεν έχει καμία απόδειξη περί του αντιθέτου.

Ωστόσο, η Σοβιετική Ενωση, όχι μόνο παρουσίασε σε κοινή παγκόσμια θέα τα απομεινάρια του αεροπλάνου και τον κατασκοπευτικό εξοπλισμό του, αλλά και τον επιζήσαντα πιλότο, Γκάρι Πάουερς, ο οποίος ομολόγησε αναλυτικότατα για το τι ακριβώς έκανε στον ουρανό της ΕΣΣΔ.

Η Ουάσιγκτον υπέμεινε μια διεθνή, δημόσια ταπείνωση.

Η εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων

Το 1961 οι ΗΠΑ προετοίμαζαν πραξικόπημα στην Κούβα για την ανατροπή της Επαναστατικής Κυβέρνησης υπό τον Φιντέλ Κάστρο.

Η «Επιχείρηση Ζαπάτα» δομήθηκε πάνω στην λογική του πραξικοπήματος στην Γουατεμάλα το 1954, αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα.

Ωστόσο, οι οργανωτές του σχεδίου υποτίμησαν, τόσο την αποφασιστικότητα του Κάστρο, όσο και την υποστήριξη της οποίας έχαιρε στην Κούβα. Ετσι, η απόβαση των εκπαιδευμένων από την CIA μισθοφόρων στον Κόλπο των Χοίρων, μετατράπηκε σε απόλυτο καταστροφή για τις ΗΠΑ. Το φιάσκο ήταν τόσο μεγάλο, που η Ουάσιγκτον αναγκάστηκε να ανταλλάξει τους μισθοφόρους της με φάρμακα και ιατρικό εξοπλισμό.

Απόλυτη αποτυχία της επιχείρησης υπήρξε και σε διπλωματικό επίπεδο, με τις ΗΠΑ να αποτυγχάνουν παταγωδώς να κρύψουν την συμμετοχή τους σε αυτήν. Το αποτέλεσμα ήταν, στην σύνοδο του ΟΗΕ, 40 χώρες να καταδικάσουν απερίφραστα την επιθετικότητα των ΗΠΑ και τους Αμερικανούς εκπροσώπους να κάθονται σιωπηλοί να ακούν τις κατηγορίες.

Επιχείρηση «Χρυσός»

Το 1953, η CIA και οι μυστικές υπηρεσίες της Βρετανίας, αποφάσισαν να χτίσουν ένα τούνελ προς τις γραμμές επικοινωνίας των σοβιετικών στρατευμάτων στο ανατολικό Βερολίνο και τις γραμμές επικοινωνίας της ίδιας της Λαϊκή Δημοκρατίας της Γερμανίας.

Εχοντας δαπανήσει 6 εκατομμύρια δολάρια και ενάμιση χρόνο στην κατασκευή του τούνελ, στις 11 Μαϊου του 1955, η CIA άρχισε τις παρακολουθήσεις των συνομιλιών. Μέσα σε περίπου ένα χρόνο καταγράφηκαν περίπου 450 χιλιάδες υποκλοπές συνομιλιών, στις οποίες βασίστηκαν 1.750 αναφορές της κατασκοπείας.

Στις 22 Απριλίου του 1956, οι σοβιετικοί διαβιβαστές ανακάλυψαν το τούνελ και τον κατασκοπευτικό εξοπλισμό, τον οποίο παρουσίασαν στα διεθνή ΜΜΕ.

Αλλά το χειρότερο για τις ΗΠΑ δεν ήταν αυτό. Πολύ αργότερα έγινε γνωστό, ότι η Μόσχα γνώριζε το σχέδιο της CIA εξαρχής, μέσω του κατασκόπου της KGB, Τζορτζ Μπλέικ. Το αποτέλεσμα ήταν, καθ’ όλη την διάρκεια των υποκλοπών, οι Αμερικανοί να λαμβάνουν, όχι μόνο ελάχιστης σημασίας πληροφορίες, αλλά και κατασκευασμένη παραπληροφόρηση.

Τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001

Θεωρείται ότι η μεγαλύτερης κλίμακας τρομοκρατική επίθεση στην ιστορία αποτελεί εν πολλοίς ευθύνη της CIA. Η αμερικανική κατασκοπεία είχε πληροφορίες για την δράση του Οσάμα μπιν Λάντεν, για την εχθρότητά του έναντι των ΗΠΑ, για την εμφάνιση στην επικράτεια των ΗΠΑ των μελλοντικών συμμετεχόντων στην τρομοκρατική επίθεση.

Ωστόσο, όλη η δύναμη της CIA προέκυψε ανίκανη να αξιολογήσει τις προθέσεις των τρομοκρατών και να αποτρέψει την τραγωδία με τους χιλιάδες νεκρούς.

Η ανικανότητα της CIA στάθηκε αφορμή για πλήθος θεωριών συνωμοσίας, σύμφωνα με τις οποίες, αυτή η «αδυναμία» σχετίζεται με την συμμετοχή των αμερικανικών αρχών στις επιθέσεις.

Αν και η εσωτερική έρευνα της CIA για την 11η Σεπτεμβρίου ολοκληρώθηκε το 2005, τα αποτελέσματά της εξακολουθούν να είναι διαβαθμισμένα.

tvxs.