Ενας Τουπαμάρο στην προεδρία

Από την Εφημερίδα των Συντακτών:

Toυ Δημήτρη Σ. Φαναριώτη

Η εκλογή του Χοσέ Μουχίκα, δεύτερου αριστερού προέδρου στην ιστορία της Ουρουγουάης, αυτής της μικρής χώρας η οποία συχνά προηγείται της εποχής της, θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη.

Ο Μουχίκα δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος ο οποίος δεν ανήκει σε κάποια πολιτική κάστα. Μάλιστα τόσο ο λατινοαμερικανικός όσο και ο διεθνής Τύπος τον αγνοούσαν επιδεικτικά για πολλά χρόνια!

Ωστόσο ο 77χρονος παλιός αντάρτης των Τουπαμάρος, ο οποίος αποφυλακίστηκε ύστερα από 11 χρόνια αυστηρής απομόνωσης σχεδόν ημίτρελος, έχει μια μοναδική ιδιαιτερότητα: Δεν γοητεύεται από τις σειρήνες της εξουσίας, ζει σε μια φτωχική φάρμα με σκεπή από λαμαρίνα στα προάστια του Μοντεβιδέο, αρνείται να τηρήσει το οποιοδήποτε πρωτόκολλο, λαμβάνει μόλις το 10% της προεδρικής αποζημίωσης και, το κυριότερο, δεν φοβάται ποτέ να πει τη γνώμη του. Με λίγα λόγια, είναι ένας αληθινός πρόεδρος!

Παλιός αντάρτης του κινήματος των Τουπαμάρος, πέρασε 15 χρόνια στη φυλακή από τα οποία τα 11 σε πλήρη απομόνωση και όταν βγήκε είχε σχεδόν τρελαθεί. Ο 77χρονος πρόεδρος της μικρής Ουρουγουάης δεν διαφέρει τόσο εμφανισιακά (η φωτογραφία αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα) όσο και ως προς τον λιτό τρόπο που διάγει τη ζωή του από τον μέσο Ελληνα συνταξιούχο. Και υπερασπίζεται με πάθος τις μεγάλες ιδέες για τη μικρή του χώρα!

Η έγκυρη βρετανική πολιτική επιθεώρηση Monocle τον χαρακτήρισε τον «καλύτερο πρόεδρο του κόσμου», ενώ η ισπανική El Mundo τον «φτωχότερο πρόεδρο του πλανήτη». Οπως και να “χει, ο 77χρονος σήμερα πρόεδρος της Ουρουγουάης Πέπε Μουχίκα για το μόνο το οποίο δεν μπορεί να κατηγορηθεί είναι ότι ζει μέσα στην πολυτέλεια ή ότι δεν πολέμησε για τα δικαιώματα της χώρας του.

Ζει σε μια φάρμα με την αγαπημένη του σύζυγο Λουθία και το σπίτι του έχει στέγη από λαμαρίνα, το αυτοκίνητό του είναι ένας «σκαραβαίος» του 1987, ενώ το 90% της προεδρικής αποζημίωσης που λαμβάνει το δίνει στο κράτος. Οσο για το επάγγελμά του, όπως γράφει η ιστοσελίδα του δεν είναι πρόεδρος, αλλά… αγρότης.

Από βοσκός πρόεδρος…

Ο Πέπε Μουχίκα ήταν βοσκός, ο οποίος εντάχθηκε νωρίς στο αντάρτικο κίνημα των Τουπαμάρος με στόχο την ανατροπή της δικτατορίας του 1973. Τραυματίστηκε βαριά στη διάρκεια μάχης και δέχθηκε έξι σφαίρες, ωστόσο κατάφερε να επιζήσει. Μετά την ανατροπή της δικτατορίας το 1985 άρχισε να συμμετέχει στην πολιτική ζωή της χώρας, φτάνοντας πριν από δυόμισι χρόνια στο ύπατο αξίωμα.

Η νεολαία της Ουρουγουάης «ανακάλυψε» τον πρόεδρό της μόλις τον Ιούνιο, οπότε ανακοίνωσε ότι το κράτος ενδέχεται να νομιμοποιήσει την πώληση της μαριχουάνας για να χτυπήσει τα ντόπια καρτέλ των ναρκωτικών. Αλλωστε η καταπολέμηση της εγκληματικότητας αποτελεί βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης καθώς παρουσιάζει ανησυχητικά αυξητικές τάσεις.

Σίγουρα ο Μουχίκα δεν είναι ο ορισμός του σύγχρονου προέδρου, γράφει η τοπική εφημερίδα PIAUI. Είναι αθυρόστομος, κάνει συχνά γραμματικά λάθη και χρησιμοποιεί παλαιομοδίτικες εκφράσεις τις οποίες δεν κατανοεί η νεολαία. Μάλιστα έχει κάνει και γκάφες καθώς είχε αποκαλέσει «επικίνδυνους περονιστές» τον Νέστορα και την Κριστίνα Κίρσνερ και τον Κάρλος Μένεμ «μαφιόζο και κλέφτη». Είχε δε χαρακτηρίσει τους πολίτες της Αργεντινής «υστερικούς, τρελούς και παρανοϊκούς».

Μια χώρα με ιδιαιτερότητες

Η Ουρουγουάη είναι η δεύτερη μικρότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής. Είναι επίσης η λιγότερο διεφθαρμένη (σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας) και η πλέον ασφαλής. Ακόμη λόγω της ευημερίας της αποκαλείται η «Ελβετία» της Λατινικής Αμερικής.

Μια χώρα η οποία αρκετές φορές κατέστη πεδίο κοινωνικών και πολιτικών πειραμάτων, αλλά και μια εξαιρετικά προοδευτική χώρα αν σκεφτεί κανείς ότι το 1907 καταργήθηκε η θανατική ποινή και πως οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου από το 1927.

Ιστορικά η Ουρουγουάη ήταν πάντοτε «στριμωγμένη» ανάμεσα σε δύο γίγαντες, τη Βραζιλία και την Αργεντινή, η έκτασή της είναι λίγο μεγαλύτερη από αυτήν την Ελλάδας (176.065 τ.χλμ.) και ο πληθυσμός της δεν ξεπερνά τα 3,4 εκατομμύρια.

Το ποσοστό των αναλφάβητων είναι μόλις 2%, ενώ ο πληθυσμός της είναι νέος και δυναμικός, με μόλις το 19% να είναι άνω των 60 ετών, το κατά κεφαλήν εισόδημα φτάνει τα 14.667 δολάρια και ο ρυθμός ανάπτυξης το 6,4%.

Η Ουρουγουάη αποτελεί ένα από τα σπάνια παραδείγματα της Λατινικής Αμερικής όπου ένα αντάρτικο κίνημα της δεκαετίας του ’70, οι Τουπαμάρος (MLN-T), το οποίο νίκησε στρατιωτικά κατάφερε να επιβιώσει και να μετεξελιχθεί σε πολιτικό κίνημα που αναρριχήθηκε στην εξουσία. Πήρε το όνομά του από τον ηρωικό Ινκα Τουπάκ Αμάρου ο οποίος αντιστάθηκε στους Ισπανούς εισβολείς.

Αγριο κυνηγητό

Οι Τουπαμάρος κυνηγήθηκαν με πρωτοφανή αγριότητα από τη χούντα που εξουσίασε τη χώρα από το 1973 έως το 1985 και εννέα ηγετικά στελέχη τους, μεταξύ των οποίων ο Μουχίκα, συνελήφθησαν και βασανίστηκαν φρικτά.

Μετά το 1985 οι Τουπαμάρος ίδρυσαν δικό τους κόμμα, στη διάρκεια των επόμενων δύο δεκαετιών τα ποσοστά τους σημείωσαν σημαντική άνοδο και στις εκλογές του 2005 δύο πρώην μέλη των Τουπαμάρος, ανάμεσά τους και ο Μουχίκα, «μπήκαν» στην κυβέρνηση, με τον σημερινό πρόεδρο να παίρνει το υπουργείο Γεωργίας. Τον Οκτώβριο του 2009 ο Μουχίκα εξελέγη πανηγυρικά πρόεδρος της χώρας.

Πλουραλισμός ΜΜΕ

Ο Τύπος στη μικρή λατινοαμερικανική χώρα είναι πλούσιος αλλά και πλουραλιστικός. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι σημαντικοί διανοούμενοι, όπως ο ποιητής Μάρτιο Μπενεντέτι, ο συγγραφέας Εδουάρδο Γκαλεάνο και ο ζωγράφος Χερμενεγκίλντο Σαμπάτ, γράφουν στα μέσα της Ουρουγουάης.

Μεταξύ των εντύπων ξεχωρίζουν τα εβδομαδιαία περιοδικά BRECHA και η τοπική αριστερή εφημερίδα «LA REPUBLICA», αλλά και η παλαιότερη εφημερίδα της χώρας η EL PAIS, η οποία εκδίδεται από το 1918. Σημαντικές ακόμη είναι η φιλοκυβερνητική LA DIARIA και η ακροδεξιά BUSQUEDA.

Από την Εφημερίδα των Συντακτών